musik

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ
«Philharmonia Quartett Berlin» και Διονύσης Γραμμένος
12 Μαΐου, (στις 21.00)
«Τέσσερις από τους άριστους» ήταν ο χαρακτηρισμός που κέρδισε από το βρετανικό Τύπο όταν έκανε το ντεμπούτο πριν από δυο δεκαετίες το «Philharmonia Quartett Berlin», το οποίο συμπράττει με τον Διονύση Γραμμένο για μια συναυλία στις 12 Μαϊου, στις 21.00, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει το Κουαρτέτο Εγχόρδων Αρ. 15 («Haydn-Quartett») του Μότσαρτ, το Κουαρτέτο Εγχόρδων Αρ. 5 σε Σι ύφεση μείζονα, Έργο 92 του Σοστακόβιτς και το Κουιντέτο με κλαρινέτο σε Σι ελάσσονα, Έργο 115 του Μπραμς.
Οι «Philharmonia Quartett Berlin» - Daniel Stabrawa (α’ βιολί), Christian Stadelmann (β’ βιολί), Neithard Resa (βιόλα) και Dietmar Schwalke (βιολοντσέλο)- ιδρύθηκαν το 1984 από το α’ βιολί και τους επικεφαλής του τμήματος εγχόρδων της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου και έκτοτε το Κουαρτέτο πραγματοποιεί τακτικά εμφανίσεις στις πιο διάσημες αίθουσες συναυλιών του κόσμου, όπως είναι το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης ή το Wigmore Hall του Λονδίνου. Το πρόγραμμα των ετήσιων εμφανίσεών τους περιλαμβάνει εμφανίσεις στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, το 2006 δέχτηκε πρόσκληση από τον Πάπα Βενέδικτο 16ο, για να δώσει ένα ιδιωτικό κοντσέρτο στο Βατικανό, ενώ η ισπανική βασιλική οικογένεια καλεί τακτικά το Σύνολο στο Palacio Real της Μαδρίτης.
Η δισκογραφία τους είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη ενώ οι πιο πρόσφατες ηχογραφήσεις τους περιλαμβάνουν Κουαρτέτα των Beethoven, Mendelssohn, Mozart, Shostakovich και Reger για τη δισκογραφική εταιρεία ‘Thorofon Classics’. Η δουλειά τους σε έργα του Reger απέσπασε το «Βραβείο Δισκογραφίας» των Γερμανών Κριτικών. Το Κουαρτέτο έχει λάβει δύο φορές το Βραβείο «ECHO Klassik» Μουσικής Δωματίου για τις πιο πρόσφατες ηχογραφήσεις του με έργα Beethoven, ενώ το 2001 έλαβε το Βραβείο Κριτικών της Αργεντινής, στο Μπουένος Άιρες.
Μέχρι τον πρόσφατο θάνατο του βιολοντσελίστα Jan Diesselhorst, το Φεβρουάριο του 2009, τα μέλη του Κουαρτέτου δεν είχαν αλλάξει ποτέ. Σήμερα, τη θέση έχει ο Dietmar Schwalke και το Σύνολο είναι έτοιμο να επιδείξει και πάλι την εξαιρετική του ποιότητα, ερμηνεύοντας σε όλες τις σκηνές του κόσμου.

Για το πρόγραμμα
Από το σύνολο των 23 Κουαρτέτων Εγχόρδων που συνέθεσε ο Μότσαρτ (Wolfgang Amadeus Mozart, 1756-1791) τα Έξι «Κουαρτέτα Χάυντν» -στη σημερινή συναυλία θα ακουστεί το Δεύτερο από αυτά, το Κουαρτέτο Αρ. 15 σε Ρε ελάσσονα, KV 421- θεωρούνται το συνθετικό αποκορύφωμα του είδους κατά την κλασική περίοδο, περιλαμβάνοντας ορισμένα από τα πλέον αξιομνημόνευτα δείγματα φίνας μελωδικής γραφής και υψηλής δημιουργικής σκέψης του Μότσαρτ.
«Ο πατέρας που αποφασίζει να επιτρέψει στα παιδιά του να βγουν στον έξω κόσμο, θεωρεί υποχρέωσή του να τους εξασφαλίσει τη φροντίδα και την καθοδήγηση ενός σπουδαίου ανθρώπου, ειδικά όταν έχει την τύχη ο τελευταίος να είναι ταυτόχρονα και ο καλύτερός του φίλος», γράφει ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ στο Χάυντν, στην αφιέρωσή του, χρονολογούμενη την 1η Σεπτεμβρίου 1785. «Αυτά είναι λοιπόν, φίλε μου αγαπημένε, έξι παιδιά μου {...}. Από αυτή τη στιγμή παραιτούμαι υπέρ σου, όλων των δικαιωμάτων μου σ’ αυτά, με την παράκληση, εντούτοις, να επισημάνεις τα μειονεκτήματα τα οποία η μεροληψία του πατέρα δεν μου επέτρεψε, ίσως, να διακρίνω {...}.»

Η Ίσμα Τουλάτου αναφέρει για το έργο του Σοστακόβιτς το οποίο περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα της συναυλίας: «Σε κάθε περίπτωση, τα γεγονότα του 1948 οδήγησαν το Σοστακόβιτς στο να κρύψει στο συρτάρι ορισμένα από τα έργα του, αναμένοντας (;) καλύτερες μέρες. Το Κουαρτέτο Εγχόρδων Αρ. 5 σε Σι ύφεση μείζονα, Έργο 92 το οποίο θα ακούσουμε στη συναυλία, γράφτηκε το φθινόπωρο του 1952 αλλά δεν παρουσιάστηκε παρά μόνο μετά το θάνατο του Στάλιν, το Μάρτιο του 1953. Η πρεμιέρα δόθηκε στο Λένινγκραντ μερικούς μήνες αργότερα από το «Κουαρτέτο Μπετόβεν», στο οποίο άλλωστε το είχε αφιερώσει, για άλλη μια φορά, ο συνθέτης. Η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσε κανείς να διακρίνει μια περίεργη, ίσως και μοιραία υπόγεια σύνδεση ανάμεσα στο όνομα του εν λόγω σχήματος και το αντίστοιχο κομμάτι της δημιουργίας του Σοστακόβιτς. Κι αυτό γιατί δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι, μετά τα 16 Κουαρτέτα Εγχόρδων του Μπετόβεν, τα 15 Κουαρτέτα που συνολικά συνέθεσε ο Σοστακόβιτς, αποτελούν τη δεύτερη σημαντικότερη συμβολή στο είδος. Ωστόσο, οι διαφορές ως προς την προσέγγιση είναι έντονα αναγνωρίσιμες: για τον Μπετόβεν, κάθε ένα από τα έργα ήταν μοναδικό - ένα ολόκληρο σύμπαν προς εξερεύνηση. Τα Κουαρτέτα Εγχόρδων του Σοστακόβιτς από την άλλη, δίνουν την εντύπωση ότι «φωτίζουν» διαφορετικές πλευρές του ίδιου, βασικά, τοπίου. Πρόκειται φυσικά για 15 διαφορετικά έργα. Παρόλα αυτά, οι ηχητικοί τους κόσμοι είναι παραπλήσιοι».
Ο Μπραμς, αν και είχε δηλώσει ότι σταματά την ενασχόλησή του με τη σύνθεση κάπου στα τέλη του 1980 συγκινήθηκε τόσο από τις ερμηνευτικές ικανότητες του κλαρινετίστα Richard Muehlfeld να παίζει στην Ορχήστρα της Αυλής του Meiningen , ώστε άμεσα -το Καλοκαίρι κιόλας του 1891- συνέθεσε γι’ αυτόν δύο έργα: το Τρίο για πιάνο, κλαρινέτο και βιολοντσέλο σε Λα ελάσσονα, Έργο 114 και το Κουιντέτο με κλαρινέτο σε Σι ελάσσονα, Έργο 115. Το δεύτερο που θα ερμηνευτεί στη συναυλία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 24 Νοεμβρίου 1891 στο Meiningen από το Richard Muehlfeld και το «Joachim-Quartett» υπό τη διεύθυνση του Joseph Joachim, ο οποίος συχνά συνεργαζόταν με τον Μπραμς. Όσο για την επίσημη πρεμιέρα του, δόθηκε λίγο αργότερα, στις 12 Δεκεμβρίου 1891 στο Βερολίνο. Πολύ γρήγορα παρουσιάστηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σήμερα, περισσότερο από έναν αιώνα μετά, εξακολουθεί να συγκινεί ερμηνευτές και κοινό.

Γεννημένος στο Βερολίνο, ο Neithard Resa παρακολούθησε μαθήματα βιολιού, πριν συνεχίσει τις σπουδές του στην Κολονία. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του συμμετείχε συχνά σε Κουαρτέτα Εγχόρδων παίζοντας βιόλα. Συνέχισε να σπουδάζει βιόλα και μετά την αποφοίτησή του, έλαβε υποτροφία από την «DAAD», η οποία του έδωσε την ευκαιρία να σπουδάσει στις Ηνωμένες Πολιτείες με το Michael Tree του «Guarneri Quartet». Το 1978 απέσπασε το Α’ Βραβείο του Διαγωνισμού Νέων Καλλιτεχνών του «Γερμανικού Ιδρύματος Μουσικής» και το ίδιο έτος έγινε μέλος της Φιλαρμονικής του Βερολίνου κατέχοντας τη θέση της α’ βιόλας της Ορχήστρας.
Ο Dietmar Schwalke γεννήθηκε το 1958 στο Pinneberg και ξεκίνησε σπουδές βιολοντσέλου στα 12 του. Σπούδασε αρχικά στο Αμβούργο με τον Arthur Troester, συνέχισε με το Wolfgang Boettcher στο Βερολίνο και ολοκλήρωσε τις σπουδές του με τον Pierre Fournier. Έκανε το ντεμπούτο του το 1981 στην Berliner Philharmoniker συμπράττοντας με την RSO Berlin. Πριν γίνει μέλος της Φιλαρμονικής του Βερολίνου το 1994, συνεργάστηκε επί έξι χρόνια με το «Kreuzberger Quartett». Είναι μέλος των «Philharmonia Quartett Berlin» από το 2009.
Γεννημένος στην Κρακοβία της Πολωνίας, ο Daniel Stabrawa κατέχει τη θέση του α’ βιολιού της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου. Αφού απέσπασε βραβεία σε πολλούς διεθνείς διαγωνισμούς σε πολύ νεαρή ηλικία και έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Ωδείο της πόλης του, διορίστηκε α’ βιολί της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ραδιόφωνου της Κρακοβίας το 1979. Έγινε μέλος του τμήματος βιολιών της Φιλαρμονικής του Βερολίνου το 1983, ενώ διορίστηκε α’ βιολί της Ορχήστρας το 1986, υπό τη διεύθυνση του Herbert von Karajan. Πέραν των ορχηστρικών του καθηκόντων, ανέπτυξε διακεκριμένη καριέρα ως σολίστ και ερμηνευτής έργων μουσικής δωματίου. Έχει συμπράξει ως σολίστ με τις Ορχήστρες του Βερολίνου και έχει πραγματοποιήσει μεγάλες περιοδείες στις ΗΠΑ και την Ασία, καθώς και πλήθος εμφανίσεων με τη σύζυγό του, πιανίστα Elzbieta Stabrawa. Από το 1994 αφιερώνει περισσότερο χρόνο στη διεύθυνση ορχήστρας και, από τις αρχές της σαιζόν 1995/1996, κατέχει τη θέση του Μουσικού Διευθυντή και Διευθυντή Ορχήστρας της «Capella Bydgostiensis», στο Bromberg της Γερμανίας. Ο Daniel Stabrawa είναι θερμός υποστηρικτής και αγγελιοφόρος της μουσικής του Karol Szymanowski.
Ο βιολονίστας Christian Stadelmann γεννημένος στο Βερολίνο, είναι το νεότερο μέλος του Κουαρτέτου. Ξεκίνησε μαθήματα βιολιού σε πολύ νεαρή ηλικία με καθηγήτρια τη Charlotte Hampe και στη συνέχεια αποφοίτησε από το Ωδείο του Βερολίνου ολοκληρώνοντας την τάξη του καθηγητή Thomas Brandis. Έχει βραβευτεί σε πολλούς διαγωνισμούς και είναι ιδρυτικό μέλος της «Γερμανικής Φιλαρμονικής Μουσικής Δωματίου» της Βρέμης. Μετά από πολλά χρόνια συνεργασίας με τη Γερμανική Φιλαρμονική των Νέων, έγινε μέλος της Φιλαρμονικής του Βερολίνου το 1985, της οποίας, από το 198, ηγήθηκε των β’ βιολιών.
Ο κλαρινετίστας Διονύσης Γραμμένος ξεκίνησε τη διεθνή του καριέρα με το A’ Βραβείο στο Διαγωνισμό «Eurovision Young Musicians 2008», διάκριση που πρώτη φορά στην ιστορία του Διαγωνισμού απονέμεται σε εκτελεστή πνευστού οργάνου. Το Μάρτιο του 2009 εμφανίστηκε στο Auditorio Nacional de Música της Μαδρίτης παρουσία της Βασίλισσας Σοφίας της Ισπανίας, ενώ το Δεκέμβριο του ίδιου έτους πραγματοποίησε την πρώτη του περιοδεία στην Ιαπωνία. Το 2010 θα συμπράξει ως σολίστ με τη Nordic Chamber Orchestra και το Swedish Wind Ensemble σε σειρά συναυλιών στη Σουηδία, υπό τη διεύθυνση του Christian Lindberg. Είναι προσκεκλημένος σε ένα από τα σημαντικότερα διεθνή φεστιβάλ, το Rheingau Musik Festival της Γερμανίας, στον κύκλο «Junge Virtuosen», καθώς και στο διάσημο Auditorium du Louvre του Παρισιού. Στο χώρο της μουσικής δωματίου συνεργάζεται με το «Mozart Quartet Salzburg» για συναυλίες σε Ελλάδα και Αυστρία, με το οποίο ετοιμάζει και το πρώτο του Cd με τα Κουιντέτα για κλαρινέτο των W. A. Mozart και J. Brahms. Το Μάιο του 2010 θα συμπράξει με το παγκοσμίου φήμης «Philharmonia Quartett Berlin», που αποτελείται από τα κορυφαία έγχορδα της Φιλαρμονικής του Βερολίνου.
Έχει εμφανιστεί ως σολίστ με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων, την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Ε.Ρ.Τ., τις Κρατικές Ορχήστρες Αθηνών και Θεσσαλονίκης, τους «Σολίστ της Πάτρας», τη Συμφωνική και τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Σόφιας και τη Συμφωνική Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της Νορβηγίας. Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς μαέστρους, μεταξύ των οποίων οι Vladimir Ashkenazy, Ari Rasilainen, En Shao, Enrique Barrios, Aleksandar Markovic, Νίκος Αθηναίος, Μύρωνας Μιχαηλίδης και Λουκάς Καρυτινός. Το Μάιο του 2009 τιμήθηκε με το «Leonardo da Vinci Award», ένα Πανευρωπαϊκό Βραβείο που απονέμεται σε σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης και των επιστημών, ενώ το 2008 τιμήθηκε με το «Χρυσό Μετάλλιο της Πόλεως των Αθηνών». Φοιτά στο 3ο έτος της Hochschule für Musik «Franz Liszt» Weimar, όπου και παρακολουθεί μαθήματα Διεύθυνσης Ορχήστρας και είναι μέλος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων.

Η προπώληση εισιτηρίων γίνεται αποκλειστικά από τα εκδοτήρια του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και από τα εκδοτήρια του ΟΜΜΘ, στην πλατεία Αριστοτέλους. Οι τιμές των εισιτηρίων είναι 40 και 25€ ενώ τα μαθητικά – φοιτητικά στοιχίζουν 15€