37.ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΠΑΤΡΩΝ-ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Ελληνικές Ορχήστρες
Ορχήστρα Πατρών
12 Απριλίου 2009

Ένα σημαντικό μουσικό σύνολο, η Ορχήστρα Πατρών σε μουσική διεύθυνση του Δημήτρη Μποτίνη και με σολίστ στο πιάνο τον Χαράλαμπο Αγγελόπουλο θα εμφανιστεί την Κυριακή 12 Απριλίου, στις 21:00, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη «Συμφωνία αρ. 44 σε ρε μείζονα, Κ. 81» του Wolfgang Amadeus Mozart (1756 - 1791), το «Κοντσερτίνο για πιάνο και ορχήστρα δωματίου» του Γιώργου Κουρουπού (1942 - ) και τη «Συμφωνία αρ. 45 σε φα δίεση ελάσσονα, Του Αποχαιρετισμού» του Joseph Haydn (1732 - 1809).
Στη διάρκεια της σύντομης ζωής του ο Mozart είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με όλες τις τοπικές παραδόσεις και τις σύγχρονες τάσεις στην εξέλιξη του είδους της Συμφωνίας, τις οποίες ενσωμάτωσε σταδιακά στα έργα του διαμορφώνοντας ένα χαρακτηριστικά πολυσυλλεκτικό συμφωνικό ιδίωμα. Στη διαδοχή των Συμφωνιών του, από την πρώτη του απόπειρα στην τρυφερή ηλικία των 8 ετών (1764-65) έως τη μεγαλοπρεπή Συμφωνία του Διός της ωριμότητάς του (1788), παρακολουθούμε όλα τα στάδια εξέλιξης του είδους στην καλύτερή τους μουσική έκφραση. Ο ακριβής αριθμός των Συμφωνιών του Mozart δεν είναι γνωστός, αφού πολλά από τα χειρόγραφα των νεανικών του συνθέσεων είναι σήμερα χαμένα, ενώ μία σειρά έργων μάς είναι γνωστά μόνο από την παράθεση των πρώτων μέτρων τους (incipit) στους καταλόγους της εποχής.

Η μουσικοκριτικός Αντωνία Ρουμπή αναφέρει ότι «η Συμφωνία σε Ρε μείζονα, Κ. 81, γράφτηκε τον Απρίλιο του 1770 στη Ρώμη όταν πατέρας και υιός Mozart βρίσκονταν την περίοδο εκείνη στην Ιταλία για να επιβλέψουν την παραγωγή της όπερας Μιθριδάτης στο Μιλάνο

Την περίοδο αυτή η Συμφωνία είχε εξασφαλίσει σταθερή θέση στα προγράμματα των συναυλιών, ως εισαγωγικό έργο που προτασσόταν του δεξιοτεχνικού Κοντσέρτου.

Είναι πιθανό η Συμφωνία Κ. 81 να γεννήθηκε από αυτή την αναγκαιότητα. Ωστόσο, εύλογες αμφιβολίες έχουν διατυπωθεί για την απόδοση του έργου στο νεαρό συνθέτη, καθώς έχει χαθεί η χειρόγραφη παρτιτούρα και το έργο είναι γνωστό αποκλειστικά από μεταγενέστερες πάρτες οργάνων που φυλάσσονται στην Gesellschaft der Musikfreunde της Βιέννης με τη σημείωση: “Del Sig[no]re Cavaliere Wolfgango Amadeo Mozart”.

Από την άλλη μεριά, στο θεματικό κατάλογο του οίκου Breitkopf το έργο αποδίδεται στον πατέρα του συνθέτη, Leopold Mozart. Εξαιρετικά απλή σε ό,τι αφορά τη δομή και την ανάπτυξη των μουσικών της ιδεών και σύμφωνα με το πνεύμα της εποχή της, η Συμφωνία Αρ. 44 φτάνει στα αυτιά μας σαν ένα χαριτωμένο μουσικό παιχνίδι, κερδίζει ωστόσο τον ακροατή μέσα από τη λιτότητα των εκφραστικών μέσων και τη διαφάνεια της μουσικής της υφής».

Ο Γιώργος Κουρουπός έχοντας από την παιδική του ηλικία έρθει σε επαφή με τις επτανησιακές παραδόσεις της καντάδας και της μαντολινάτας σπούδασε Πιάνο και Θεωρητικά στο Ωδείο Αθηνών. Η πολύχρονη συνεργασία του, ως πιανίστα, με το Μάνο Χατζιδάκι (από το 1959 έως το 1968), θα αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα της στη μετέπειτα καλλιτεχνική του πορεία, κινώντας το ενδιαφέρον του για το ελληνικό τραγούδι και ιδιαίτερα τη μελοποίηση των Ελλήνων ποιητών, που αποτελεί έως σήμερα έναν από τους κεντρικούς άξονες της συνθετικής του δημιουργίας. Θα ακολουθήσουν και άλλες σημαντικές όπως με το Γιάννη Χρήστου (1926-1970), αλλά και στο εξωτερικό, στο Παρίσι όπου μεταβαίνει για να σπουδάσει σύνθεση δίπλα στον Olivier Messian (1908-1992).

Στην Ελλάδα επιστρέφει το 1977. Τα τελευταία χρόνια το έργο του έχει κερδίσει σημαντική αναγνώριση στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ παράλληλα έχει βρεθεί σε νευραλγικές διοικητικές θέσεις σε δημόσιους καλλιτεχνικούς οργανισμούς, όπως το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, η Εθνική Λυρική Σκηνή, η Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Καλαμάτας, η Ορχήστρα των Χρωμάτων. Όπως εξηγεί η κ. Ρουμπή για το έργο που θα παρουσιαστεί στη συναυλία «το γοητευτικό Κοντσερτίνο για πιάνο και ορχήστρα δωματίου γράφτηκε το 2000 για τον πιανίστα Γιάννη Βακαρέλη, ο οποίος το ερμήνευσε σε πρώτη παγκόσμια παρουσίαση την επόμενη χρονιά στο Montreal του Καναδά, σε σύμπραξη με την Ορχήστρα I Musici de Montreal υπό τη διεύθυνση του Yuli Turovsky. Τα τελευταία χρόνια το έργο κερδίζει σταδιακά μία σταθερή θέση σε προγράμματα συναυλιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το Κοντσερτίνο ακολουθεί την κλασική μορφή του Κοντσέρτου σε τρία μέρη. Μέσα από ένα -συχνά διφορούμενο και τονικά διευρυμένο- ιδίωμα, το έργο εξελίσσεται στην ουσία σαν ένα διασκεδαστικό μουσικό παιχνίδι».

Το όνομα του Joseph Haydn είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένο με τη εξέλιξη της Συμφωνίας ως μουσικού είδους κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα. Με περισσότερα από 100 έργα υψηλής καλλιτεχνικής αξίας, ο Αυστριακός συνθέτης συνέβαλλε όσο κανείς άλλος στη διαμόρφωση του. Η συστηματική ενασχόληση του Haydn με τη Συμφωνία σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την απασχόλησή του ως Αρχιμουσικού στην υπηρεσία του πρίγκιπα Nikolaus Esterházy (1761-1790), ο οποίος επέδειξε μία ιδιαίτερη προτίμηση για το νέο είδος. Στην παράδοση ανήκει η Συμφωνία Αρ. 45 που γράφτηκε στα τέλη Νοεμβρίου του 1772 στο θερινό παλάτι του πρίγκιπα Nikolaus, στην Esterhaza.

Η κ. Ρουμπή διευκρινίζει ότι «η επωνυμία “Συμφωνία του Αποχαιρετισμού” (“Abschiedssymphonie”) συνδέεται με ένα ανέκδοτο από τη ζωή των μουσικών της αυλής, οι οποίοι υποχρεώνονταν να αποχωρίζονται τις οικογένειές τους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν η πριγκιπική αυλή μεταφερόταν στην ουγγρική επαρχία. Το 1772 ο πρίγκιπας δέχτηκε στην Esterhaza την επίσκεψη του διαπιστευμένου στη Βιέννη πρέσβη του βασιλιά Λουδοβίκου του ΙΕ’, Louis de Roin. Όταν το Νοέμβριο ο πρίγκιπας Nikolaus ανακοίνωσε την επιθυμία του επιφανούς καλεσμένου του να παραμείνει στο θερινό ανάκτορο για άλλους δύο μήνες, η δυσαρέσκεια των μουσικών κορυφώθηκε και ο Haydn κλήθηκε να παρέμβει.
Η “Συμφωνία του Αποχαιρετισμού” αποτελεί, σύμφωνα με αυτή την παράδοση, ένα μουσικό μήνυμα προς τον πρίγκιπα, ο οποίος αμέσως αντιλήφθηκε το νόημά του, αναχωρώντας με τα μέλη της αυλής για το Eisenstadt την επομένη της συναυλίας».
Η ίδια συμπληρώνει ότι «πρόκειται για «ένα έργο εξαιρετικά ασυνήθιστο, τυπικό δείγμα του καλλιτεχνικού ρεύματος “Sturm und Drang” (“Καταιγίδα και Ορμή”) που διαμορφώνει το συνθετικό ύφος του Haydn από τις αρχές της δεκαετίας του 1770. Με κύριο αίτημα την πρόκληση φόβου και κατάπληξης μέσα από την εμφατική προβολή του παράλογου και της υποκειμενικότητας, το λογοτεχνικό αυτό κίνημα απλώθηκε γοργά στις εικαστικές και παραστατικές τέχνες του β΄ μισού του 18ου αιώνα. Με πρωτοπόρο το Haydn αναπτύσσεται μέσα σε αυτά τα πλαίσια ένα νέο μουσικό λεξιλόγιο που χαρακτηρίζεται από συνεχείς ρυθμικές, μελωδικές, αρμονικές και ηχοχρωματικές μεταπτώσεις και το οποίο μετουσιώνεται σε μία σειρά από θυελλώδεις συνθέσεις που μπολιάζουν την πρόσφατα διαμορφωμένη φόρμα της Συμφωνίας με πρωτότυπα στοιχεία».
Ήταν το 1991 που το Διοικητικό Συμβούλιο του Δημοτικού Ωδείου Πατρών ίδρυσε μια Ορχήστρα Δωματίου με εξαίρετους σολίστ εγχόρδων θέλοντας να ενισχύσει το διδακτικό δυναμικό του Ωδείου και παράλληλα να δημιουργήσει ένα κλασικό μουσικό σχήμα κυρίως για την Πάτρα και τη Δυτική Ελλάδα. Η συγκρότηση και διεύθυνση της Ορχήστρας που ονομάστηκε «Οι Σολίστ της Πάτρας», ανατέθηκε στον τότε Μαέστρο και Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου, Δημήτρη Μποτίνη. Το διάστημα 1999–2004 ο διακεκριμένος Μαέστρος Saulious Sondeckis ανέλαβε τη διεύθυνση του σχήματος, που έκτοτε ονομάστηκε «Ορχήστρα Πατρών». Το 2005, σε μια προσπάθεια για τον καθορισμό του ρόλου και της πορείας της Ορχήστρας Πατρών, αλλά και στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Ορχήστρας για τις εκδηλώσεις του οργανισμού «Πάτρα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2006» εντάχτηκε στη «Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Πάτρας» (ΔΕΠΑΠ).

Από το 2006 η διεύθυνση της Ορχήστρας ανατέθηκε στο Δημήτρη Μποτίνη, με στόχο τη διεύρυνση και μετεξέλιξή της σε Συμφωνική Ορχήστρα. Το σχήμα αποτελείται από μουσικούς που ξεχωρίζουν για την άρτια τεχνική τους και την καλλιτεχνική ευαισθησία τους και έχει ένα ευρύτατο ρεπερτόριο με έργα από το μπαρόκ έως τον 21ο αιώνα. Η λειτουργία του περιλαμβάνει και μικρότερα Σύνολα Μουσικής Δωματίου (Τρίο, Κουαρτέτο, Κουιντέτο κ.α.), ενώ οι μουσικοί του ασχολούνται με την εκπαίδευση και την ενημέρωση των νέων, καθώς και με συναυλίες, σεμινάρια, διαλέξεις και διδασκαλία σε Ωδεία της Πάτρας και της Περιφέρειας.
Την Ορχήστρα έχουν διευθύνει επιφανείς μαέστροι, Έλληνες και ξένοι, ενώ έχει συμπράξει με διεθνούς φήμης σολίστ καθώς και με το σύνολο σχεδόν του δυναμικού της ελληνικής κλασικής μουσικής σκηνής. Έχει εμφανιστεί σε φεστιβάλ και αίθουσες συναυλιών στην Ελλάδα (στο Μ.Μ.Α. και το Μ.Μ.Θ.) και το εξωτερικό (Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία και Γαλλία) και έχει στο ενεργητικό της πολυάριθμες ηχογραφήσεις. Συχνά παρουσιάζει έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών, ορισμένα από τα οποία είναι αφιερωμένα σε αυτήν.
Η προπώληση εισιτηρίων γίνεται αποκλειστικά από τα εκδοτήρια του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και από τα εκδοτήρια του ΟΜΜΘ, στην πλατεία Αριστοτέλους.
Οι τιμές των εισιτηρίων είναι 20 € γενική είσοδος και 10€ το μαθητικό – φοιτηtiko

χάρης Γκουγκουλίτσας