έρευνα- σχόλιο
ΧΑΡΗΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΛΙΤΣΑΣ
Η δημοκρατία αποτελεί επίμαχη έννοια: δεν υπάρχει κάποιος κοινά αποδεκτός ή καθορισμένος ορισμός της, παρά μόνο ένα σύνολο ανταγωνιστικών ορισμών[1].
Δεν υπάρχει επομένως ένα μοναδικό πρότυπο δημοκρατικής εξουσίας, παρά μονάχα διάφορες ανταγωνιστικές του εκδοχές. Αυτή μάλιστα είναι και η γοητεία της.
Ιστορικά η πιο πετυχημένη είναι η φιλελεύθερη δημοκρατία της φιλελεύθερης- εθνιστικής κοινωνικής ενότητας που ενώ στα τέλη του 20ου αι φαινόταν να έχει κατατροπώσει τους βασικούς αντιπάλους της, τώρα βρίσκει αντίπαλο τον παλιό της σύμμαχο![2]
Λένε οι εκπρόσωποι της Εθνικής Δεξιάς, ότι «Το διάλλειμα της ιδεολογικής ανακωχής μεταξύ Δεξιάς και Φιλελευθερισμού τελείωσε με την πτώση του κομμουνισμού»[3], και πως «ο Φιλελευθερισμός αντιμάχεται πλέον ανοικτά το δημοκρατικό δικαίωμα του κοινωνικού σώματος να αυτοπροσδιορίζεται και λειτουργεί καταπιεστικά στη λαϊκή πλειοψηφία, εξ-ονόματος της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων». Η Εθνική Δεξιά σέβεται με την σειρά της τα ατομικά δικαιώματα, διότι είναι δημοκρατική, αλλά δεν τα απολυτοποιεί σε βαθμό που να υπονομεύει τα συλλογικά δικαιώματα της πλειοψηφίας. Ο σύγχρονος εθνικισμός- λέει η πλευρά των εθνικιστών- διαφέρει ως προς τις αιτίες γένεσης του[4]. «Η εξήγηση του εθνικισμού δεν μπορεί να έχει έναν <ες αεί> και προκούστειο χαρακτήρα»[5].
Στα τέλη της δεκαετίας του 90, μισό αιώνα από την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ευρώπη βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπη με τα φαντάσματα του παρελθόντος. Στις χώρες του πάλαι υπαρκτού σοσιαλισμού βρίσκονται σε έξαρση οι εθνικισμοί προκαλώντας αποσχιστικά κινήματα μέσα από αιματηρές πολεμικές συγκρούσεις και στις δυτικές χώρες αρχίζουν να πληθαίνουν τα κρούσματα ρατσιστικής βίας σε βάρος των μεταναστών. Το πρόβλημα του εθνικισμού ,της ξενοφοβίας και του ρατσισμού αναδεικνύεται στην εποχή μας πολύμορφα σε όλα τα επίπεδα και με ιδιαίτερη οξύτητα[6].
Οι φυλετικές ,εθνικές και πολιτισμικές διαφοροποιήσεις και αντιπαλότητες συνδέονται γραμμικά με τις ταξικές. Η πορεία τους δρομολογείται από τις προταξικές βαθμίδες της ιστορίας και από τα κοινοτικά εκείνα κατάλοιπα τα οποία η κεφαλαιοκρατική ‘παγκοσμιοποίηση’ όχι μόνο δεν εξάλειψε ,αλλά τα αναπαράγει μετασχηματισμένα αυξάνοντας την ανισομέρεια[7].
Συχνά στα ΜΜΕ όσο και από διάφορους κοινωνικούς φορείς και πολιτικά κόμματα ,αναφέρεται ότι η αναβίωση του ρατσισμού οφείλεται κυρίως στην οικονομική κρίση και στην ανεργία. Η άποψη αυτή δεν ευσταθεί διότι οι παραπάνω αιτίες ίσως είναι αφορμές αλλά όχι η γενεσιουργός αιτία του σημερινού ρατσισμού που μας παρουσιάζεται ως φύλακας απέναντι στον ανίκανο τριτοκοσμικό άνθρωπο, ο οποίος ,για να επιβιώσει ,κατακλύζει τη γηραιά ήπειρο, απειλώντας τον πολιτισμό της[8].
«Το φρούριο Ευρώπη» με τις ερμητικά κλειστές πύλες του για τους λιμοκτονούντες του πλανήτη μας δεν πείθει μιας και είναι η σύγχρονη μορφή του ρατσιστικού μύθου της «άριας φυλής» που κόστισε στο παρελθόν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων[9].
Ο διαφωτιστικός λόγος έχει προ πολλού καταρρεύσει .Στα πογκρόμ, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στις απαγωγές, στις εκπυρσοκροτήσεις, στα σύνορα φρούρια, είναι που ο αποκλεισμός παίρνει τις οριστικές του διαστάσεις[10].
Ο επαναπροσδιορισμός των ταυτοτήτων που διεξάγεται, εμπερικλείει τη μη αποδοχή του διαφορετικού. Η πίστη στην πολιτισμική ανωτερότητα και την ποινικοποίηση του ‘’άλλου’’, προβάλει τη νομιμοποίηση στην κυριαρχία για την διεξαγωγή ολοκληρωτικών πολέμων. Και εκεί είναι που βρίσκουν ζωτικό χώρο τα φτηνά ιδεολογήματα περί σύγκρουσης των πολιτισμών[11]. Αλλά και μέσα στην ίδια την χώρα ο εθνικισμός θεωρεί την δημιουργία μειονοτικών κινημάτων ως διάβρωση του κράτους[12].
«Τα ανοικτά εθνικά θέματα αποτελούν τα μέτωπα όπου κρίνονται η σταθερότητα και ο δυναμισμός της χώρας, καθώς και η δυνατότητα νέων προοπτικών»[13]. Στην σύγχρονη κοινωνία πρέπει να συνυπάρχει η πολλαπλότητα ασύμβατων μεταξύ τους δογμάτων, θρησκειών, φιλοσοφιών και ηθικών .Η ασφάλεια των δημοκρατικών ελευθεριών απαιτεί την ενεργό συμμετοχή των πολιτών που κατέχουν εκείνες της πολιτικές αρετές, οι οποίες χρειάζονται για να διατηρηθεί ένα συνταγματικό καθεστώς[14].
Καλώς εχόντων των πραγμάτων ,η διανόηση θα έπρεπε να βρίσκεται στον αντίποδα των μέσων μαζικής επικοινωνίας ,να είναι αντί-εθνιστική , αν δεχτούμε ότι ο διανοούμενος είναι κάποιος που αναγνωρίζει στη γλώσσα, δηλαδή στο λόγο, κάτι παραπάνω από το να μπορείς να συνεννοείσαι με τον (ομοεθνή)γείτονα.[15].
βιβλιογραφία
[1]Kymlicka W., 2007, σελ. 100
[2] Ό.π., σελ. 386.
[3] Χαρίτος Χ., «Εθνικισμός, Δημοκρατία και Ελευθερία», στο www.e-grammes.gr/aricle.php?id=3062, 17/03/2009.
[4] Χαρίτος Χ., «Η Επιστροφή του Εθνικού Κράτους», στο http://www.e-grammes.gr/, 17/03/2009.
[5] Δεμερτζής Ν., 1996, σελ. 414.
[6] Πατέλης Δ., «Εθνικισμός και Δημοκρατία», στο http: politikokafeneio.com/oplostasio/ethnikismow811.htm, 17/03/2009.
[7] Πατέλης Δ., 17/03/2009.
[8] Κοτζιάς Ν., Το ενεργητικό δημοκρατικό κράτος, εθνικό κράτος και παγκοσμιοποίηση, Καστανιώτη, Αθήνα 2004, σελ. 18.
[9] http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=1007606
[10]http://www.babylonia.gr/, 17/03/2009.
[11]Ό.π.
[12] Ψυρούκης Ν., 1992, σελ. 279.
[13]Τζιόλας Λ., 17/03/2009.
[14] Rawls J., Πολιτικός Φιλελευθερισμός, μτφρ-εισαγωγή Μαρκέτος Σπ., Μεταίχμιο, Αθήνα 2004, σελ. 249.
[15] Δοξιάδης Κ., 1995, σελ. 43.
Η φωτογραφία είναι Σόφια-Βουλγαρία
